Kaynak Verimliliğine Giriş: Geri Kazanım Nedir?
Geri kazanım nedir, nasıl yapılır, geri dönüşümden farkı nedir, hangi kaynaklar geri kazanılabilir, bir işletme için kaynak geri kazanımı ne anlama gelir?
Doğal kaynaklarımızın hızla azaldığı bir dünyada yaşıyoruz ve bu durum kaynakların sorumlu kullanımını gerektiriyor. Mevcut ekonomik sistemimizdeki ve üretim süreçlerimizdeki en büyük sorunlardan biri, yarattığımız atık miktarı. Atıksız ve daha sürdürülebilir bir gelecek için başta su olmak üzere kullanılan kaynakların geri kazanımı büyük önem taşıyor. Peki geri kazanım nedir, nasıl yapılır, geri dönüşümden farkı nedir, hangi kaynaklar geri kazanılabilir, bir işletme için ne anlama gelir? Gelin daha yakından bakalım.
Geri kazanım nedir? Nasıl yapılır?
Kaynak geri kazanımı, yeniden kullanım için katı atıklardan malzemelerin veya enerjinin geri kazanılması işlemidir, endüstriyel bir ortamda atıklar geri dönüştürülür. Burada amaç; malzemelerin kalıcı olarak bir çöp sahasına atılmadan önce ekonomik, çevresel ve sosyal maliyetlerinden en iyi şekilde yararlanmaktır. Çevre Koruma Ajansı (EPA) ve çevrecilere göre kaynak geri kazanımı şöyle olmalı:
- Önce azaltın,
- Sonra yeniden kullanın,
- Geri dönüştürün,
- Enerji geri kazanımı ile yakın ve
- En son çöpe atın
Böylece katı atıklar ve üretim sürecinde hammadde kullanma ihtiyacı azalır, israf tamamen önlenebilir. Ürün üretmek için gereken enerjiyi ve geri kazanım sürecinde kullanılan enerjiyi göz önüne alırsak, kaynak geri kazanımında en verimli sürecin ‘gereksiz tüketimden kaçınmak’ olduğunu söyleyebiliriz.
Atıkların tamamen önlenmesi ve azaltılması mümkün olmadığında, kaynakların geri kazanılması çok önemli bir yere sahiptir. Bu, yalnızca malzemelerin geri dönüşüm için etkin bir şekilde geri kazanılmasını (atık malzemelerin aynı veya farklı ürünler yapmak için işlenmesi) değil, aynı zamanda yeniden kullanılmasını da (daha fazla işlem görmeden) içerir. Bu süreçte atık, yeniden kullanım ve geri dönüşüm amacıyla geri kazanılabilir tüm malzemeleri çıkarmak için makine ve elle ayrıştırma ile işlenir. Bununla birlikte geri dönüştürülemeyen bazı atık türleri de vardır. Bu atıkların bertarafı için ise depolama alanları kullanılır.
Geri dönüşümden farkı nedir?
Bir maddenin yaşam döngüsü ve tedarik zinciri atık aşaması ile sona erer. Geri kazanım süreci, maddenin atıktan geri kazanılmasına odaklanır. Atık malzemelerin atık olmaktan çıktığı yerde, maddelerin yeni bir yaşam döngüsü başlar. Bu nedenle geri kazanım, bir nevi üretimdir.
Geri dönüşüm, atık malzemelerin orijinal veya başka amaçlarla ürünlere, malzemelere veya maddelere yeniden işlendiği herhangi bir geri kazanım işlemi anlamına gelir. Organik materyalin yeniden işlenmesini içerir, ancak enerji geri kazanımını ve yakıt olarak kullanılacak materyallere yeniden işlenmesini içermez. Örneğin eskimiş bir kot pantolondan çanta elde edilmesi bir geri dönüşümdür.
Atıkların girdi malzemesi olarak kullanıldığı, kullanılacak malzemelerin veya atıkların değiştirilmesiyle yararlı bir amaca hizmet eden geri kazanım şunları içerir:
- Geri kazanılabilir katı atıkların ayrı ayrı toplanması,
- Cinslerine göre ayrılması,
- Fiziksel, kimyasal, biyolojik işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülmesi ve
- Enerji elde edilmesi için yakılması
Hangi kaynaklar geri kazanılabilir?
Su, ısı, enerji... Tüm bu değerli kaynaklar geri kazanılabilir. Örneğin suyun arıtılarak yeniden sisteme kazandırılması, endüstriyel tesislerde kullanılan makinalarda atmosfere atılan bacadaki atık ısı enerjisinden sıcak su veya sıcak hava elde edilmesi, elektronik atıklardaki işe yarar parçaların ve değerli metallerin ayrıştırılarak değerlendirilmesi, organik atıkların uygun koşullarda parçalanarak biyogaz üretilmesi ve bu biyogazın enerjiye çevrilmesi birer geri kazanım örneğidir.
Bir işletme için kaynak geri kazanımı ne anlama gelir?
Bir işletme öncelikle doğal kaynakların hızla azaldığının farkında olmalı. Biz de Zorlu Holding olarak hızla azalan doğal kaynakların kullanımını en aza indirmek, atıkların ekonomik potansiyelini toplum, çevre ve işimizde faydaya dönüştürmek için çalışıyoruz. Bu kapsamda hedeflerimizden biri de suyun geri kazanımı. Akıllı Hayat 2030 stratejimiz doğrultusunda 2030’a kadar kullanılan suyun %50’sini, 2050’ye kadar da tamamının geri kazanmayı hedefliyoruz. Bu kapsamdaki projelerimizden biri grup şirketimiz Korteks’te hayata geçirdiğimiz Su Verimliliği Projesi. Bu projede atık suların değerlendirilmesi için tasarladığımız arıtma tesisinde 4 bin 500 hanenin yıllık kullanımına denk su tüketimini engelledik. Projemizle T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2018 Verimlilik Projeleri yarışmasının Büyük İşletmeler Sürdürülebilir Üretim kategorisinde birincilik ödülü kazandık.
Grup şirketlerimizde, başta su olmak üzere kullanılan kaynakların geri kazanımı aracılığıyla doğal sermayemizi yenileyici bir modelle koruyoruz. İş süreçlerimizi geri dönüşüm ve geri kazanım odağında yeniden tasarlayarak yönetiyoruz. Tüm operasyonlarımızda atıkları ortadan kaldırmayı, ürünleri döngüsel biçimde tasarlamayı, suyu adil süreçlerle elde etmeyi ve sorumlu tüketmeyi, tüm doğal kaynakları ekosistemlere ve insanlara karşı sorumlu biçimde kullanmayı taahhüt ediyoruz. Çünkü biliyoruz, gezegenimizi ancak bu adımları atarak geri kazanabiliriz.
