Sürdürülebilir ve Kapsayıcı Bir Geleceğin Yolu: Eğitimde Fırsat Eşitliği

Eğitimde fırsat eşitliğine neden ihtiyacımız var? Eşit, nitelikli ve kapsayıcı bir eğitim için neler yapmalıyız?

Eğitim, dünyayı yorumlamamızı ve çevremizle ilişki kurma biçimleri üzerinde düşünmemizi sağlar. Daha sürdürülebilir yaşam kalıplarına katkıda bulunacak şekilde hareket etmemiz için gerekli olan bilgi, beceri, değer ve dünya görüşlerini geliştirir. Peki ya bu konuda eşit değilsek?

Herkes için eşit, nitelikli ve kapsayıcı eğitim için kat etmemiz gereken önemli bir mesafe bulunduğu açık. Üstelik küresel salgın bu açığı daha da derinleştirdi: Eğitimde fırsat eşitliği başta kız çocukları olmak üzere, az gelişmiş ülkelerde yaşayan çocukların aleyhine bozuldu. 

Yapılan araştırmalara göre okulların kapanmasının ardından pek çok kız çocuğu ev işleri ve bakım hizmetlerini, erkek çocukları ise ev dışında ailelerine yardım edebilecekleri işleri yüklenmek zorunda kaldı. Uzaktan eğitime erişebilenler ise dijital uçuruma takıldı. Pahalı elektronik cihazlar ve yüksek tarifeler, finansal zorluklar, internet erişimi gibi sebepler nedeniyle pek çok çocuk eğitimden uzak kaldı. Önyargılar, mahremiyet kaygısı, sosyal ve kültürel normlar da devreye girince özellikle kız çocukları dijital eşitsizlikten çok daha fazla etkilendi. Yine özellikle kız çocukları başta olmak üzere daha fazla sayıda çocuğun eğitim hayatına geri dönmeyeceğinden endişe ediliyor. Burada mali kaygılar, ev içi sorumluluğun artması, iş kaygısı, öğrenme kaybı, evlilik ve hamilelik dahil yetişkinliğe geçişler rol oynuyor.

Neden önemli? Ne yapmalıyız?

Oysa sürdürülebilir bir gelecek ve kapsayıcılık için kaliteli eğitime ama en önemlisi eğitimde fırsat eşitliğine ihtiyacımız var. Çünkü çevrenin korunmasını sağlayan, sosyal eşitliği destekleyen ve ekonomik sürdürülebilirliği teşvik eden bir dünya yaratmak için gereken bilgi, beceri, anlayış, değer ve eylemler ancak böyle gelişebilir. Dahası okullar gereken duygusal desteği, özgüveni ve sosyal etkileşimi de sağlar. Çok daha vasıflı, etkin bireylere dönüştürür.

Peki ne yapacağız? Daha iyi, adil ve eşit bir gelecek için rehber kabul ettiğimiz Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları bize bu konuda da bir ‘yapılacaklar listesi’ sunuyor. Nitelikli Eğitim (Amaç 4) ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği (Amaç 5) başlıkları altında yer alan, 2030 yılına kadar tamamlamayı taahhüt ettiğimiz ödevlerimiz şöyle: 

• Toplumsal cinsiyet ve varlık eşitsizliklerini ortadan kaldırmak. 
• Kaliteli okul öncesi eğitime erişimi herkes için güvence altına almak. 
• Tüm kız ve erkek çocukların ilköğretim ve ortaöğretimi ücretsiz bir şekilde tamamlamasını garanti etmek. 
• Teknik ve mesleki eğitim dahil olmak üzere nitelikli yükseköğretime eşit erişim imkânı sağlamak.
• Erişilebilir, sağlıklı, güvenli ve etkili öğrenme ortamlarını oluşturmak. Nitelikli öğretmen varlığını artırmak.
• İnsan hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği, çeşitlilik, barış ve şiddete başvurmama kültürünü geliştirmek. 
• Kız çocuklarına yönelik her türlü ayrımcılığa son vermek.
• Çocuk yaşta evlilik, zorla evlendirme gibi uygulamaları bitirmek.
• Ekonomik ve sosyal kaynaklara eşit erişim sağlamak.