İklim Eylemlerinde Kritik Zirve: COP28’den Beklentiler Neler?
COP28’de hangi konuların karara bağlanması bekleniyor? İklim değişikliğine karşı öncelikli gündem maddeleri neler? Öğrenmek için tıklayın.
İklim değişikliğinin olumsuz etkileri sürerken bu etkilerle mücadele edecek çözümlerin konuşulması da gündemdeki önemini koruyor. Bugün başlayan COP28, verilen sözlerin ne kadarının tutulduğunu gözler önüne serecek. Ayrıca tarafların emisyon azaltımı politikaları, yenilenebilir enerji yatırımları, iklimden en çok zarar gören ülkelerin zararının tazmin edilmesi gibi kritik konuları ele alacak.
COP28 gündemi bir hayli kabarık. Gelin, her yıl gerçekleşen COP'un kısaca bir hatırlayalım. Ardından COP28’de neler konuşulacağına kısaca göz atalım.
COP28 Nedir? Ne zaman gerçekleşecek?
COP28’i daha iyi anlamak için öncelikle COP nasıl ortaya çıktı, kısaca bundan bahsedelim. Türkçe’ye “Taraflar Konferansı” olarak çevrilen COP’un (Conference of the Parties) tarihi Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'ne (UNFCCC) kadar uzanıyor. 1992 yılında imzalanan bu sözleşme, küresel ısınmaya karşı hükümetler arasında imzalanan ilk anlaşma olarak biliniyor. Ülkemiz dahil, sözleşmeye imzacı olan tüm ülkeler, her yıl bir araya gelerek iklim mücadelesindeki taahhütlerini, gelecek planlarını açıklıyorlar.
Bu yıl, 28. Taraflar Konferansı yani COP28 düzenleniyor. 12 Aralık'a kadar Dubai’de devam edecek olan konferansa; devlet başkanları, hükümet temsilcileri, sektör liderleri, akademisyenler, uzmanlar, iklim aktivistleri dahil olmak üzere 70.000'den fazla kişinin katılması bekleniyor.
COP28, daha başlamadan gündemde üst sıralarda yerini aldı. Özellikle, konferansın dünya petrol rezervlerinin kabaca %6’sına sahip olan Birleşik Arap Emirlikleri'nde gerçekleşecek olması, birçok sivil toplum kuruluşu tarafından tepkiye yol açtı. Ayrıca Abu Dhabi Ulusal Petrol Şirketi CEO'su Sultan Al Jaber’in, COP28’in başkanlığını üstlenmesi de bir diğer tartışma konusu oldu.
COP28 oturumları; BM yetkilileri ve etkinliğe kayıt yaptıran medya, kamu, sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin erişimine açık olacak. Fakat zirve boyunca yaşanacak tüm gelişmeleri COP28'in internet sitesi üzerinden takip etmeniz mümkün. Ayrıca zirvenin ilk ve ikinci haftasının sonunda, hafta içerisindeki en önemli gelişmelerden derlediğimiz içerikler Akıllı Hayat Blog'da olacak!
Zirvede müzakere gündeminin yanı sıra farklı sektörden iklim mücadelesini değerlendiren pek çok yan etkinlik düzenlenecek. Üstelik bunların 90’dan fazlası internet üzerinden canlı yayınlanacak ve etkinliklere sosyal medya platformlarından sanal katılım sağlanabilecek. Etkinlikleri takip edebilmek için buradan kayıt oluşturmanız gerekiyor. COP28 için güncel yan etkinlik ve sergi programını ise burada bulabilirsiniz.
Peki COP28’den neler bekleniyor? İklim hedeflerine giden yolda, hangi adımların atılması kaçınılmaz? Tarihi zirvede neler konuşulacak? Birlikte bakalım.
COP28’e doğru:
Ortalama küresel sıcaklık artışı 1,5°C’de tutulmalı
Tam 8 yıl önce, COP21’de imzalanan Paris İklim Anlaşması’nda çizilen 1,5°C sınırı bugün hala önemini koruyor. Dünya ısınmaya devam ediyor ve yaşanabilecek krizin önüne geçmek için küresel yüzey sıcaklık ortalamasındaki artışı, 2°C ile sınırlandırmak, mümkünse 1,5°C altında tutmak gerekiyor.
1,5°C hedefi, her COP gündeminde olduğu gibi bu yıl gerçekleşecek COP28’de de gündemin ilk sırasında yer alacak. Zira BM yetkilileri ve birçok sivil toplum kuruluşu şimdiye kadar atılan adımların 1,5°C hedefini ulaşılabilir kılmak için yeterli olmadığı görüşünde. Bu durum, COP28 üzerindeki baskıları artırırken konferanstan somut ve iddialı kararların çıkması için aynı zamanda umut verici.
Fosil yakıtlar ne zaman ortadan kalkacak?
COP27’nin sonuç metninde yer alan “kömür enerjisinin aşamalı olarak azaltılması ve verimsiz fosil yakıt sübvansiyonlarının aşamalı olarak sonlandırılması” ifadesi birçok sivil toplum kuruluşu tarafından eleştiri almıştı. Çevreci kuruluşlar “tüm fosil yakıtlardan kademeli çıkış” taahhüdü duymayı beklerken bu sonuç, büyük bir başarısızlık olarak yorumlandı. Kararın yeniden değerlendirilmesi için gözler COP28’de. Özellikle de fosil yakıtlardan kademeli çıkış için küresel anlaşma çağrısı yapan AB bloğunun, COP28’de iddialı bir duruş sergileyeceği konuşuluyor. COP28’de “yeni kömürlü termik santraller de dahil tüm fosil yakıtların aşamalı olarak durdurulması” konusunda anlaşmaya varılması bekleniyor.
Küresel Durum Değerlendirmesi (GST) açıklanacak
Paris İklim Anlaşması'nda anlaşmaya varılan Küresel Durum Değerlendirmesi’nin (GST) çıktıları ilk defa COP28’de sonuçlandırılacak. Her beş yılda bir tekrar edecek olan bu değerlendirme, anlaşmanın üzerinden geçen sürede ne kadar ilerleme kaydedildiğini göstermeyi amaçlıyor.
Küresel Durum Değerlendirmesi 3 önemli konuya odaklanıyor: Emisyon azaltımı, iklim etkilerine karşı dayanıklılık ve çözüm için yaratılacak finansman. Bu üç konuda kaydedilen bulgular COP28’de hükümet temsilcileri tarafından tartışılacak. Dolayısıyla COP28’den çıkacak karar metninde Küresel Durum Değerlendirmesi’nin etkili olacağını söylemek mümkün.
Değerlendirmenin nasıl sonuçlanacağı şimdiden büyük merak konusu. Ancak iklim eylemlerinin de küresel ilerlemeyi büyük ölçüde hızlandırması bekleniyor. Ayrıca ülkelerin 2025’te belirleyecekleri Ulusal İklim Taahhütlerini (NDC) gözden geçirmeleri için de önemli bir fırsat sunuyor.
“Kayıp ve Zarar Fonu” nasıl yönetilecek?
“Kayıp ve Zarar Fonu” COP27’deki en tartışmalı konulardan biriydi. Bu fon, iklim değişikliğine karşı en savunmasız olan ülkelere mali yardım sağlamayı amaçlıyor. Bangladeş, Gana ve geçtiğimiz yıl şiddetli muson yağmurları nedeniyle büyük kayıplar veren Pakistan, fondan yararlanacak ülkeler arasında. Ancak başka hangi ülkelerin fondan yararlanabileceği hala belirsizliğini koruyor.
Her ne kadar fonun kurulmasıyla ilgili anlaşmaya varılmış olsa da henüz konuyla ilgili somut bir adım atılmış değil. Öte yandan fonun nasıl yönetileceği, nasıl dağıtılacağı, gelişmiş ülkelerin resmi olarak ne kadar katkı sunacağı, orta gelirli ülkelerin fona nasıl destek olacağı gibi konulara da açıklık getirilmesi bekleniyor. COP28’de bu detayların görüşülüp karara bağlanması bekleniyor. Zira iklim kaynaklı felaketler artıyor ve gelişmekte olan pek çok ülke, küresel sera gazı emisyonlarında en düşük paya sahip olmasına rağmen ağır bedeller ödemeye devam ediyor.
COP28 yaklaşırken konferansta alınacak kararlarla ilgili beklentiler de giderek yükseliyor. Bunların ne kadarı karşılanacak tahmin etmek zor. Ancak gelecek nesillere temiz bir dünya bırakmak için istisnasız herkesin çaba sarf etmesi gerekiyor. Çünkü başka bir dünya yok ve biliyoruz ki #birlikteysekbirgeleceğimiz var.
