Her Emisyon Aynı Değil: Kapsam 1,2,3 Ne Anlama Geliyor?
Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonları nedir? Hangi faaliyetleri içerir? Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonları neden hesaplanmalı?
Sera gazı emisyonlarımızı ve karbon ayak izimizi azaltmak, iklim kriziyle mücadelede önemli rol oynuyor. Birçok şirket, sera gazı emisyonlarını azaltmaya çalışıyor. Net sıfıra giden yolda, şirketlerin sera gazı emisyonlarını ölçmenin ve değerlendirmenin ana yollarından biri, bunlara üç farklı “kapsam” içinde bakmaktır. Bu değerlendirmede “Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonları” terimlerinin kullanıldığını görüyoruz. Peki bu rakamlar ne anlama geliyor gelin birlikte bakalım.
Neden üç emisyon kapsamı var?
Emisyonları azaltmak hedefiyle harekete geçmek için öncelikle bu üç emisyon kapsamının nereden kaynaklandığını anlamamız ve ölçmemiz gerekiyor. Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonları, bir şirketin kendi faaliyetlerinde ve daha geniş değer zincirinde (tedarikçileri ve müşterileri) yarattığı farklı türdeki karbon emisyonlarını sınıflandırmanın bir yolu. İsmi dünyada en yaygın kullanılan sera gazı hesaplama ve raporlama standardı olan Sera Gazı (GHG) Protokolü’nden geliyor.
Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonları nedir?
Esasen, Kapsam 1 ve 2, bir şirketin sahip olduğu veya kontrol ettiği emisyonlardır. Kapsam 3 emisyonları ise şirketin faaliyetlerinin bir sonucudur ancak sahip olunmayan veya kontrol edilmeyen kaynaklardan meydana gelir.
Kapsam 1 Emisyonları: Bir şirketin sahip olduğu veya kontrol ettiği kaynaklardan meydana gelen doğrudan emisyonları kapsar.
Kapsam 2 Emisyonları: Bir şirketin ithal ettiği veya satın aldığı ve kullandığı enerjiyi üretirken dolaylı olarak neden olduğu emisyonlardır.
Kapsam 3 Emisyonları: Şirketin kendisi tarafından üretilmeyen, sahip olduğu veya kontrol ettiği varlıklardan kaynaklanan faaliyetlerin sonucu değil, değer zincirinde meydana gelen diğer tüm dolaylı emisyonları içerir.
İlk başta bunu kavramak zor olabilir ancak her kapsamın ne içerdiğini hatırlamak için şunu söyleyebiliriz: Kapsam 1 yaktığınız şeydir, Kapsam 2 satın aldığınız şeydir, Kapsam 3 ise bunun ötesindeki her şeydir.
Kapsam 1 ve Kapsam 2 emisyonları, ölçülmesi en kolay olanlarıdır. Ancak bir şirketin karbon ayak izindeki en büyük sebebin ne olduğunu, yani Kapsam 3 emisyonlarını takip etmek daha zordur. Çünkü Kapsam 3 emisyonları, genellikle Kapsam 1 ve 2’nin toplamından daha önemli karbon emisyonlarını hesaba katan bir dizi anlaşılması zor karbon emisyonu faaliyetini içerir. Bir şirket karbon ayak izini gerçekten azaltmayı hatta ortadan kaldırmayı planlıyorsa, üç kapsamı da ele almalı ve Kapsam 3’e özellikle dikkat etmelidir.
Kapsam 1, 2 ve 3 emisyonları hangi faaliyetleri içerir?
Kapsam 1 emisyonları, sahip olunan veya kontrol edilen varlıklarda (binalar, araçlar, ekipmanlar) yakılan yakıttan kaynaklanan doğrudan emisyonlardır. Başka bir deyişle, şirket düzeyinde bir faaliyet veya faaliyetlerin doğrudan bir sonucu olarak atmosfere salınırlar. Kapsam 1 emisyonlarına genellikle doğrudan emisyonlar denmesinin nedeni budur. Kapsam 1 ayrıca kimyasal ve soğutucu akışkan sızıntıları gibi kaçak emisyonları da içerir.
Kapsam 2 emisyonları, binalarda ve üretim süreçlerinde satın alınan elektrik, buhar, ısı ve soğutmadan kaynaklanan emisyonlardır. Örneğin, elektrikli filo araçları için çalıştırdıkları elektriğin üretiminden kaynaklanan emisyonlar bu kategoriye girer.
Kapsam 3 emisyonları ise, bir şirketin operasyonlarıyla ilişkili tüm diğer dolaylı emisyonları; Kapsam 1 ve 2 sınırları içinde olmayan tüm kaynakları içerir ve bir şirketin karbon ayak izine en önemli katkıyı temsil eder. Kapsam 3 emisyonlarına şu örnekleri verebiliriz:
- İş seyahati (örneğin hava yolculuğu)
- Evden işe işten eve günlük yapılan yolculuk
- Operasyonlarda ve atık bertarafında oluşan atıklar
- Satın alınan mal ve hizmetler
- Tedarikçilere ve müşterilere bağlı nakliye ve dağıtım
- Sermaye malları, yatırımlar ve bayilikler
- Kiralanan varlıklar
- Satılan bir ürün veya hizmetin kullanımından kaynaklanan emisyonlar
Kapsam emisyonları neden hesaplanmalı?
Sera gazı emisyonlarını ölçmek veya bir emisyon envanteri oluşturmak, şirketlerin karbon ayak izini anlamak için çok önemlidir. Emisyonların ve fosil yakıt kullanımının azaltılması isteniyorsa, bir azaltma hedefi oluşturmadan önce bunların hesaplanması gerekir. Emisyonların hesaplanması; operasyonlar, ürün yaşam döngüsü, tedarik zinciri, paydaş ilişkileri ve diğer tüm ilgili faaliyetler gibi şirketin her bölümünün derinlemesine anlaşılmasını sağlar. Sera gazı emisyonlarının hesaplanması göz korkutucu görünse de, şirketlerin sürdürülebilirlik yolculuğunun ilk adımı olmalıdır.
Zorlu Holding olarak Akıllı Hayat 2030 stratejimizle tüm sektörlerimizde ürünlerimizi, kullanım esnasında sera gazı salımına neden olmayacak şekilde tasarlamayı taahhüt ediyoruz. Hedefimiz; 2030’a kadar Kapsam 1 emisyonları ve Kapsam 2 emisyonlarında, 2050’ye kadar ise Kapsam 3 emisyonları da dahil olmak üzere tüm değer zincirimizde net sıfır emisyon. Biliyoruz: Bugün attığımız her adım, daha iyi bir dünya için!
