Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları: Evrensel Yapılacaklar Listesi
İnsanlık olarak 2030 yılına kadar tamamlamayı taahhüt ettiğimiz Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları neler? Nasıl bir dünya vaat ediyor?
Gezegenimiz pek çok açıdan bir sürdürülebilirlik krizi yaşıyor: Çevresel, sosyal, toplumsal, ekonomik, yönetsel… Tüm bunların insan faaliyetlerinden kaynaklandığını söylemeye gerek yok. Ancak olumsuz etkimizi azaltmak ve krizi durdurmak için yol haritamızı da yine biz belirliyoruz: Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA). Bu evrensel ‘yapılacaklar listesi’ 2012’de Rio de Janeiro’da toplanan Birleşmiş Milletler Konferansı’nda doğdu, Ocak 2016'da da yürürlüğe girdi. Tam 193 ülke, 2030 yılına kadar tamamlamak üzere 17 ortak amaç üzerinde uzlaştı. Bu amaçlar bir bütün olarak çevreyi ve biyoçeşitliliği korumayı; özgür, eşit ve insanlığa yakışır bir yaşam tarzını herkes için sağlamayı mümkün kılıyor. Kısacası daha sürdürülebilir, adil, kapsayıcı ve güvenli bir gelecek inşa etmeyi amaçlıyor. Peki Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları neler, sırasıyla her bir madde neyi hedefliyor?
1- Yoksulluğa Son: Yoksulluğun her biçimini her yerde ve herkes için ortadan kaldırmak. Temel kaynaklara ve mali hizmetlere erişimde eşitlik sağlamak. Hem politik hem de finansal açıdan kapsayıcı kalkınma stratejileri geliştirmek.
2- Açlığa Son: Açlığı ve yetersiz beslenmeyi herkes için sona erdirmek, tüm insanların yıl boyunca yeterli gıdaya ulaşmasını sağlamak. Dayanıklı tarım uygulamalarını hayata geçirmek. Sürdürülebilir gıda üretim uygulamalarını garanti altına almak. Küçük çiftçileri desteklemek.
3- Sağlıklı ve Kaliteli Yaşam: Herkesin sağlık hizmetine, güvenli ilaç ve aşıya kavuşmasını garanti etmek. Bulaşıcı hastalık salgınlarını ortadan kaldırmak. Anne ve çocuk ölümlerini azaltmak. Cinsel sağlık ve aile planlamasına evrensel erişim sağlamak.
4- Nitelikli Eğitim: Tüm çocukların ücretsiz ilk ve ortaöğretimi tamamlamasını garanti altına almak. Nitelikli yükseköğretime ve uygun maliyetli mesleki eğitime erişim sağlamak. Toplumsal cinsiyet ve varlık eşitsizliklerini ortadan kaldırmak.
5- Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Kadınlara ve kız çocuklarına yönelik her türlü ayrımcılığa son vermek. Ekonomik ve sosyal kaynaklara eşit erişim sağlamak, kadın liderleri teşvik etmek. Cinsel sağlığa ve üreme sağlığına erişim sağlamak.
6- Temiz Su ve Sanitasyon: Herkesin güvenli ve sağlıklı içme suyuna erişebilmesini sağlamak. Su ekosistemlerini korumak, kaynakları iyi yönetmek. Su verimliliğini teşvik etmek. Sıhhi tesisler inşa etmek, hijyeni sağlamak.
7- Erişilebilir ve Temiz Enerji: Herkesin yenilenebilir enerjiye erişmesi için güneş, rüzgâr ve termal gibi temiz enerji kaynaklarına yatırımı büyütmek. Altyapı ve teknolojiyi geliştirmek. Maliyet standardını korumak. Enerji verimliliğini teşvik etmek.
8- İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme: İş imkânlarını büyüyen işgücüyle orantılı olarak artırmak. Girişimciliği ve insana yakışır iş imkânlarını teşvik etmek. Zorla çalıştırma, kölelik, insan ticareti gibi uygulamalara son vermek.
9- Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı: Dijital eşitsizleri gidermek, bilgiye eşit erişim sağlamak. Altyapı, bilimsel araştırma ve inovasyona yatırım yapmak. Sürdürülebilir endüstrileri desteklemek.
10- Eşitsizliklerin Azaltılması: Cinsiyet, ırk, etnik köken gibi kriterlere dikkat etmeksizin herkesi ekonomik ve sosyal olarak kapsamak. Kalkınma yardımlarını ve yatırımları en çok ihtiyaç hisseden bölgelere yönlendirmek. Güvenli göçü garanti altına almak.
11- Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar: Herkes için güvenli, uygun maliyetli ve erişilebilir konut sağlamak, toplu taşımacılığa yatırım yapmak. Altyapıyı geliştirmek, kamusal yeşil alanlar yaratmak. Katılımcı ve kapsayıcı kentsel planlama/yönetim anlayışını yerleştirmek.
12- Sorumlu Üretim ve Tüketim: Ekolojik ayak izini ve atıkları azaltmak, doğal kaynakları verimli kullanmak ve geri dönüşümü teşvik etmek. Gıda güvenliğini sağlamak, kişi başına düşen küresel gıda atığını yarıya indirmek. Daha verimli üretim ve tedarik zincirleri oluşturmak.
13- İklim Eylemi: Sera gazı emisyonlarını yarı yarıya azaltmak. İklim krizinin neden olduğu/olacağı risklere ve afetlere karşı dayanıklılığı artırmak, daha kırılgan olan kesimleri desteklemek.
14- Sudaki Yaşam: Deniz ve kıyı ekosistemlerini kirliliğe karşı korumak. Sulardaki canlı yaşamını korumak, tüm kaynakları sürdürülebilir kullanmak. Okyanuslardaki asit artışını engellemek.
15- Karasal Yaşam: Karasal ekosistemleri (ormanlar, dağlar, sulak ve kurak alanlar) ve ekilebilir arazileri korumak, verilen zararı tersine çevirmek. Ormansızlaşmayı durdurmak. Doğal yaşam alanlarındaki ve biyoçeşitlilikteki kaybı azaltmak.
16- Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar: Şiddetin her türünü azaltmak. Çatışmalara kalıcı çözümler bulmak, yasadışı silah ticaretini önlemek. Barış, istikrar, insan hakları ve hukukun üstünlüğünü rehber almak. Gelişmekte olan ülkelerin küresel yönetişime katılımını güçlendirmek.
17- Amaçlar İçin Ortaklıklar: Küresel iş birliğini artırmak. Gelişmekte olan ülkelerin borçlarına yardım etmek, en az gelişmiş ülkelere yatırımı teşvik etmek. Adil ve herkesin yararına olan uluslararası ticaret sistemini oluşturmak.
Gördüğümüz gibi Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları hepimiz için daha iyi bir gelecek vaat ediyor. Bu geleceğe ulaşmanın yolu ise birlikte harekete etmek. Çünkü biliyoruz ki birlikteysek bir geleceğimiz var!
